Każdy pracodawca musi pamiętać, że nie wolno mu dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku.
Badania wstępne
Wstępnym badaniom lekarskim podlegają wszystkie osoby nowo zatrudniane do pracy, pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska oraz wszyscy pracownicy przenoszeni na stanowiska, gdzie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Celem badań wstępnych jest ocena przydatności, ze względu na stan zdrowia, określonej osoby do zatrudnienia na konkretnym stanowisku pracy. Badania wstępne służą zapobieganiu zatrudnianiu pracowników przy pracach, które ze względu rodzaj stwarzałyby szczególne zagrożenie dla nich lub innych pracowników. Chodzi tu głównie o właściwości psychofizyczne pracowników lub aktualny stan zdrowia.
Badania okresowe
Badaniom okresowym podlegają wszyscy pracownicy bez względu jaką pracę wykonują. Ich celem jest wczesne wykrycie zaburzeń stanu zdrowia, szczególnie takich, które mogą być wywołane poprzez działanie szkodliwych czynników środowiska pracy. Badania okresowe są więc pierwszym i podstawowym elementem warunkującym wykrycie możliwej choroby zawodowej.
Częstotliwość badań okresowych podlega zróżnicowaniu ze względu na rodzaj czynnika narażenia i następuje w przypadku:
- narażenia na ołów i jego związki u pracowników rozpoczynających pracę w narażeniu na ołów (oznaczenie stężenia ołowiu we krwi przez pierwsze 3 miesiące – co miesiąc, a następnie przez 3 miesiące – w pierwszym roku zatrudnienia); w kolejnych latach u pracowników, u których stężenie ołowiu we krwi utrzymuje się w granicach 300-500 µg/l u mężczyzn i 200-300 µg/l u kobiet – co 6 miesięcy; u pracowników, u których stężenie ołowiu we krwi utrzymuje się poniżej 300 µg/l u mężczyzn i poniżej 200 µg/l u kobiet – co 12 miesięcy, pod warunkiem że stężenia ołowiu w powietrzu nie przekraczają wartości NDS;
- niestwierdzenia występowania czynnika narażenia w środowisku pracy – nie rzadziej niż raz na 5 lat.
Na pracodawcy, który zatrudnia pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających spoczywa dodatkowy obowiązek zapewnienia (na jego koszt) tym pracownikom okresowych badań, także:
- po zaprzestaniu pracy w styczności z tymi substancjami, czynnikami i pyłami,
- po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami
Badania kontrolne
Celem badań kontrolnych jest ustalenie, czy pracownik jest zdolny do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Badania kontrolne są obowiązkowe dla pracowników, których nieprzerwana niezdolność do pracy spowodowana chorobą trwała dłużej niż 30 dni.
Skierowanie na badania
Badania profilaktyczne przeprowadzane są na podstawie skierowania wystawionego przez pracodawcę. Skierowanie musi zawierać:
- określenie rodzaju badania profilaktycznego,
- w przypadku osób nowozatrudnianych – określenie stanowiska pracy, na którym nowy pracownik będzie zatrudniony,
- w przypadku pracowników – określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony lub na które zostanie przeniesiony,
- wszelkie informacje o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia oraz warunków uciążliwych, na które pracownik jest narażony,
- informacje o aktualnych wynikach badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia.
W przypadku kiedy lekarz sprawujący opiekę profilaktyczną nad pracownikami zdecyduje, że w celu prawidłowej oceny zdrowia pracownika niezbędne jest podjęcie dodatkowych kroków, uprawniony jest on do:
- poszerzenia zakresu badań o dodatkowe specjalistyczne badania, a także
- wyznaczenia krótszego terminu następnego badania.
Takie postanowienia wymagają uzasadnienia zamieszczonego w dokumentacji medycznej.