Ocena ryzyka zawodowego ma za zadanie zapobiegać skutkom zagrożeń zawodowych. W odróżnieniu od analizy wypadków jest działaniem proaktywnym, czyli polegającym na zastosowaniu niezbędnych środków profilaktycznych, zanim dojdzie do choroby lub wypadku.
Skuteczne zapobieganie skutkom zagrożeń zawodowych lub inaczej wyeliminowanie ryzyka powinno być stawiane jako ogólny główny cel oceny ryzyka. Jeżeli nie jest możliwe wyeliminowanie ryzyka, należy je zredukować. Niedające się wyeliminować ryzyko resztkowe należy kontrolować, zaś wiedzę o zagrożeniach i ryzyku przekazywać pracownikom.
Charakterystyka stanowiska pracy
Bezwzględne w analizie ryzyka zawodowego jest scharakteryzowanie stanowiska pracy, czyli zebranie wszystkich niezbędnych informacji potrzebnych do oceny ryzyka.
Należy pamiętać, że przedmiotem oceny ryzyka zawodowego jest człowiek – pracownik wykonujący pracę na danym stanowisku. na wstępie powinno się ustalić najbardziej korzystne podejście do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego, uwzględniając uwarunkowania wynikające z organizacji pracy w firmie.
Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
Pracownik musi znać zagrożenia, jakie mogą wystąpić na jego stanowisku pracy, i ich charakterystyki. A zatem wiedza, jaką pracodawca zobowiązany jest przekazać pracownikom, dotyczy:
- zagrożenia
- źródła zagrożenia
- największych zdroworozsądkowych skutków wynikających z tego zagrożeń
- sposobu ochrony przed zagrożeniem
- poziomu ryzyka określonego jako akceptowalne (dopuszczalne) lub nieakceptowalne (niedopuszczalne)
Pracodawca, ponieważ odpowiada za bezpieczeństwo pracowników, powinien posiadać wszystkie informacje dotyczące ryzyka zawodowego, jakie są przekazywane pracownikowi. Jednak dla pracodawcy również bardzo ważna jest wiedza dotycząca poziomu ryzyka, ponieważ wiąże się to z określeniem priorytetu i zakresu działań profilaktycznych.
Informowanie pracowników o ryzyku zawodowym
Poprawnie wykonana ocena ryzyka zawodowego nie jest warunkiem wystarczającym, aby można mówić o ocenie ryzyka zawodowego jako działaniu profilaktycznym. Z oceny ryzyka zawodowego ze strony pracodawcy powinny wynikać działania profilaktyczne i informowanie pracowników o ryzyku zawodowym na ich stanowiskach pracy.
Identyfikacja i charakterystyka zagrożeń
Identyfikacja zagrożeń jest procesem rozpoznawania, czy zagrożenie istnieje i czy zdefiniowano jego charakterystyki. Identyfikując zagrożenia, stwierdza się, jaki stan środowiska pracy może spowodować wypadek, chorobę lub inną szkodę.
Identyfikację zagrożeń należy rozpocząć od zapoznania się z niezgodnościami, czyli niespełnieniem wymagań przepisów i norm, jakie występują na stanowisku pracy, a następnie zidentyfikować wszystkie zagrożenia, których źródłem są występujące czynniki niebezpieczne, szkodliwe oraz uciążliwe.
Przepisy regulujące problematykę oceny ryzyka zawodowego znaleźć można w art. 226 Kodeksu Pracy oraz w §39 i 39a rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.)